Характерным признаком самца является сильное развитие верхних кроющих перьев, ошибочно принимаемых за хвост.
Длина тела 100—125 см, хвоста 40—50 см, удлинённых, украшенных «глазками» перьев надхвостья 120—160 см. Самец весит 4—4,25 кг.
Голова, шея и часть груди синие, спина зелёная, низ тела чёрный. Самка мельче, окрашена скромнее и не имеет удлинённых перьев надхвостья.Яйцо Pavo cristatus, Тулузский музей
Полигамная птица: самец живёт с группой из 3—5 самок. Половой зрелости достигает в 2—3 года. Сезон размножения — с апреля по сентябрь. Кладёт прямо на землю 4—10 яиц, в неволе делает до трёх кладок в год. Период инкубации яиц — 28 дней. Молодой самец от одного года до 1,5 лет носит наряд, аналогичный наряду самки, а типичные взрослые перья вполне развиваются у него лишь в возрасте трёх лет.
Широко распространён в Бангладеш, Непале, Пакистане, Индии и Шри-Ланке, а также в Иране на высоте до 2000 м над уровнем моря, обитает в джунглях и лесистых местностях, на культивируемых землях и вблизи деревень, предпочитая заросли кустарников, лесные вырубки и берега рек.
Павлин снискал известность в искусстве, легендах, литературе и религии на протяжении более 3000 лет. Одомашнен в Индии, представлен в индийской мифологии, с 1963 года является национальной птицей Индии[2]. Во многих местностях Индии павлин считается священной птицей и ставится под покровительство жрецов, а Будда часто изображается верхом на павлине. Павлин посвящён богу Кришне.
В течение многих столетий павлин разводится в неволе и упоминается в истории Древнего Египта, Ассирии, Аравии, Вавилона, Рима и Греции. Изначально павлинов содержали из-за красоты самцов, которые считались символом богатства и власти. В X веке до н. э. обыкновенный павлин был ввезён Соломоном в Палестину, однако историки полагают, что это мог быть и яванский вид. Финикийцы доставляли павлина в Египет и Малую Азию.
Армии Александра Македонского многократно завозили павлина среди других трофеев в Европу. В греческой мифологии он является любимой птицей Геры, в святилище которой, на острове Самосе, он появляется, по священной легенде названного храма, впервые на греческой земле. Отсюда павлин распространился по другим странам Запада, а может быть, и Передней Азии; все азиатские названия павлина заимствованы из греческого языка. Павлин упоминается в древнегреческой пьесе «Птицы» Аристофана и в одной из басен Эзопа.
Как в Греции, так и у римлян эта птица являлась предметом всеобщего удивления и роскоши и считалась священной, что не мешало, однако, употреблению павлиньего мяса в пищу. Спрос на этих птиц вызвал особую отрасль в сельском хозяйстве, представлявшую в начале некоторые трудности. Маленькие острова, окружающие Италию и доставлявшие несомненные удобства для разведения птиц, обратились в павлиньи острова, и к концу II векаРим был переполнен ими. Павлинов в Риме было даже больше, чем перепелов, отчего, повествует Антифан, «цены на них очень упали».
Քանի որ կենդանի օրգանիզմներն ունեն շատ լայն տարածում, ուստի կենսոլորտն ընդգրկում է ողջ ջրոլորտը, քարոլորտի վերին և մթնոլորտի ստորին շերտերը: Այդ շերտերում կան միջավայրի այնպիսի պայմաններ, որոնք նպաստավոր են կենդանի օրգանիզմների համար:
2. Որո՞նք են կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչները:
Կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներից են բույսերը և կենդանիները: Սակայն, բույսերից և կենդանիներից բացի՝ կան նաև այլ կենդանի օրգանիզմներ: Մի մասը շատ փոքր է՝ անզեն աչքով անտեսանելի: Դրանք մանրէներն են՝ հիմնականում բակտերիաները: Մյուս մասը սնկերն են: Մանրէները և սնկերը ևս կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներ են:
3. Թվարկեք կենդանի օրգանիզմների թագավորությունները: Ո՞ր թագավորությունում է դասվում մարդը:
Կենդանի օրգանիզմների թագավորություններն են բույսերը, կենդանիները, մանրէները և սնկերը։ Մարդը դասվում է կենդանիների թագավորությանը։
4. Տարբեր նյութերի հետ կենդանի օրգանիզմների փոխազդեցության ի՞նչ օրինակներ գիտեք:
Կենդանի օրգանիզմները միայնակ չեն կարող երկարատև գոյատևել, նրանք փոխազդում են տարբեր մարմինների և նյութերի հետ: Այդ նյութերից է, օրինակ, թթվածինը, որով կենդանի օրգանիզմների մեծ մասը շնչում է: Կենդանի օրգանիզմների համար շատ մեծ դեր ունեն ջուրը և հանքային նյութերը: Բույսերն աճում են հողում: Նավթը և գազը հանածոներ են, որոնք ունեն շատ մեծ նշանակություն մարդու կյանքում:
5. Կենսոլորտում ի՞նչ գործառույթներ են իրականացնում կենդանի օրգանիզմները:
Կենսոլորտը մի ուրույն ամբողջություն է, բարդ համակարգ, որտեղ կենդանի օրգանիզմները միասին կատարում են կարևոր գործառույթներ: Դրանցից է, օրինակ, Երկրագնդում տարբեր նյութերի հոսքը, որն իրականանում է կենդանի օրգանիզմների միջոցով: Շատ նյութեր, օրինակ՝ ջուրը կամ ածխաթթու գազը, հեռանում են կենդանի օրգանիզմից, հայտնվում շրջակա միջավայրում և հետո նորից վերադառնում կենդանի օրգանիզմ: Տեղի է ունենում նյութերի մի շրջապտույտ:
6. Ուշադիր դիտարկեք տեղանքը, շրջակա միջավայրը: Ի՞նչ գիտեք այդ միջավայրի պայմանների մասին: Թվարկեք և նկարագրեք շրջապատի կենդանի օրգանիզմները, բույսերը և կենդանիները: Ի՞նչ գիտեք այդ օրգանիզմների մասին:
Plants inspire us to breathe․ Without plants we would not have vegetables, fruits and other useful things․ We could not bake bread because we need flour to make dough, and flour is made from grain. Water should not be polluted because a person can live without water for 2-3 days․ We must not pollute nature in order to live in peace․ There is a dumb trash can․ Take care of nature and do not pollute the Earth․
Մի անգամ ես և իմ ընկերուհին քայլում էինք Երևանում։Մենք քայլեցինք,քայլեցինք և չնկատեցինք,թե ոնց հայտնվեցինք մի այգում։Այնտեղ ամեն ինչ չոր ու ցամաք էր։Այրված էին նույնիսկ ծառերը։Ընկերուհիս վախեցավ և ասաց,որ գնանք այստեղից։Բայց հետո ես տեսա մի վարդագույն լույս մոխրի տակից։Ես մոտեցա,քամին մոխիրը քշեց և ես տեսա մի այնքան չքնաղ ծաղիկ,որ երբեք այդքան գեղեցիկ բան ես կյանքում չեմ տեսել։Նրա թերթիկների գույնը ծիածանի բոլոր գույներով են գունավորված։Հետո նրա տակը հատնվեց մի թուղթ,որի վրա գրած էր.<<Պոկիր իմ թերթիկներից մեկը և երազանք պահիր,բայց մեկ հատ>>։Ընկերուհիս ասաց,որ արի խնդրենք այս դաշտը ծաղկեցնի և դարձնի մի դրախտ։Մենք խնդրեցինք, և երեք վայրկյան հետո ամեն ինչ կանաչեց,գեղեցկացավ, այն իրոք նման էր դրախտի։Այնտեղ շատ արագ աճեց երկու սպիտակ վարդ և նրանք հատնվեցին իմ ու ընկերուհուս ոտքերի տակ։Նրանց վրա հայտնվեցին թղթեր,որոնց վրա գրած էր.<<Այս վարդերը ձեզ,որպես շնորհակալություն>>։
Հնագույն ձեռագիր կենսագրականներում, բանաստեղծի ստեղծագործություններում, ինքնակենսագրական բնույթի հիշատակություններում Գրիգոր Նարեկացու կյանքի մասին շատ քիչ տեղեկություններ են պահպանվել։
Հայտնի է, որ Գրիգոր Նարեկացին ծնվել է Վասպուրական նահանգի Ռշտունիք գավառում, Վանա լճի հարավային ափերին գտնվող Նարեկ գյուղում 951 թվականին։ Նարեկացին Անձևացյաց գավառի Խոսրով Անձևացի եպիսկոպոսի որդին էր։
Մանուկ հասակից կապված էր Ռշտունյաց աշխարհի Նարեկ գյուղի վանքի հետ, որտեղ էլ եղբոր հետ կրթվում և դաստիարակվում է ժամանակի ամենազարգացած մարդկանցից մեկի՝ Անանիա Նարեկացու մոտ, որը նաև Գրիգորի մոր հորեղբայրն էր։ Յուրացնելով դպրոցի մատենադարանի թարգմանական և ինքնուրույն ձեռագիր կրոնափիլիսոփայական գրականությունը՝ Գրիգոր Նարեկացին հետագայում դարձել է ուսման այդ կենտրոնի սյուներից մեկը։
Ուսումը ստանալուց հետո Գրիգորը նույն Նարեկա վանքում դարձել է վանական, ստացել վարդապետի աստիճան և զբաղվել մանկավարժությամբ ու գրական աշխատանքներով։ Այդ ժամանակ էլ ստանում է Նարեկացի անունը։ Իր հարուստ գիտելիքների և անբասիր վարքի շնորհիվ Նարեկացին շուտով մեծ համբավ է վաստակում։ Նրա մասին հյուսվում են զանազան ավանդություններ, որոնց մի մասը բանավոր կամ գրական մշակմամբ մեզ է հասել։
Հայտնի է նաև, որ մեծ հռչակ վայելող Նարեկացին ունեցել է նաև թշնամիներ՝ հոգևոր դասի բարձր շրջաններից։ Նա ինչ–ինչ պատճառներով մեղադրվել և անգամ հոգևոր դատարան է կանչվել։ Ենթադրվում է, որ Նարեկացին հալածվել է թոնդրակյանների աղանդին պատկանելու կամ հարելու համար, և գրել է մի թուղթ, որտեղ դատապարտում է թոնդրակեցիներին։
Գրիգոր Նարեկացին վախճանվել է 1003 թվականին և թաղվել է Նարեկա վանքում։ Նրա գերեզմանը երկար ժամանակ եղել է սրբազան ուխտատեղի՝ շրջակա հայ բնակչության համար։
Գրիգոր Նարեկացուց մնացել են բավական թվով գործեր՝ «Մեկնութիւն երգոց երգոյն Սողոմոնի», չորս ներբող, գանձեր, տաղեր (թվով 30-ից ավելի), «Մատեան ողբերգութեան» պոեմը (որը հայտնի է <<ՆԱՐԵԿ>> անունով), թղթեր և այլ գործեր։ Այդ երկերից լավագույնները տաղերն են և «Մատեան ողբերգութեան» պոեմը։
Նարեկացու՝ մեզ հասած գրական ժառանգության կարևորագույն ստեղծագործությունը «Մատյան ողբերգության» պոեմն է։ «Մատյան ողբերգության» պոեմը հայ միջնադարյան գրականության մտքի ամենամեծ արգասիքն է, պատկանում է մարդկության ստեղծած գեղարվեստական մեծագույն արժեքների թվին։ Պոեմը ամփոփում է այն լավագույնը, ինչ ստեղծել է հայ քերթողական միտքը հնագույն ժամանակներից մինչև X դարը։ Պոեմը բաղկացած է 95 գլխից։ Ժանրային առումով այն քնարական-հոգևոր է։ Հայտնի չէ, թե քանի տարի է գրվել պոեմը, սակայն Գրիգոր Նարեկացին այն ավարտին է հասցրել մահվանից մեկ տարի առաջ՝ 1002 թվականին։
Պոեմը գրաբարից աշխարհաբարի է վերածել Մկրտիչ Խերանյանը։ ԵՊՀ պրոֆեսոր Վազգեն Գևորգյանը 1970 թվականին թարգմանել է պոեմի ծաղկաքաղը, իսկ 1979 թվականին թարգմանել է պոեմը ամբողջությամբ և տաղերը։
Գրականության պատմության մեջ Նարեկացին թերևս առաջինն է, որ լայնորեն օգտագործել է բաղաձայնույթը (ալիտերացիա) ոտանավորի երաժշտության համար։
Պոեմը հայտնի է «Նարեկ» անունով։ Տարբերվելով քնարական պոեմների մյուս հեղինակներից՝ Նարեկացին բոլորովին չի օգտագործել պատմողական սյուժեի տարրեր։ Բայց պոեմն էապես ունի իր սկիզբն ու վախճանը, ներքին զարգացման կուռ միասնությունն ու ամբողջականությունը։ Պոեմում խտացված են բանաստեղծի ողբերգական ապրումները, տարակույսները, թե ինքը կարո՞ղ է միանալ Աստծուն։ Նա տարակուսում է, որ կարող է հասնել իր իդեալին՝ Աստծուն, որովհետև գնալով աճում են իր մեղքերը։ Մինչդեռ Աստծուն հասնելու համար պետք է մարդու գործերի ու վարմունքների, հույզերի ու զգացմունքների աշխարհն իսպառ մաքուր լինի ամեն տեսակ թերություններից, ամեն տեսակ բացասական գծերից։ Կատարյալ մաքրության հասնելու համար մարդ պետք է ամենաանխնա կերպով խոստովանի ու դատապարտի իր վատ արարքները, մեղքերը։ Բանաստեղծն իրեն է վերագրում մեղքեր ու հանցանքներ, դատապարտում այն բոլոր բացասականը, ինչ դիտել է մարդկային կյանքում ու իրականության մեջ։
Նա կարծում է, որ մարդկային ծնունդներից ոչ ոք իր չափ մեղավոր չի եղել, որովհետև չի կարողացել մտքի երիվարը բանականության սանձով կանգնեցնել և, «… մութ խորհոլրդների միջից սլանալով», մարդկանց գործած բոլոր հին չարիքներին նորերն է ավելացրել։ Նույնիսկ արարչի դեմ նենգավոր է գտնվել, ըմբոստացել, աստվածամարտ մտածումներ է ունեցել ու չի վախեցել նրա սպառնալիքներից։ «Մատեան ողբերգութեան» մեջ նա ասում է.
Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը տարբեր են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի ամբողջ մասն ավելի մեծ է։ Օրինակ՝ 47/12 < 51/12, քանի որ 4 < 5 Եթե խառը թվերի ամբողջ մասերը նույնն են, ապա ավելի մեծ է այն խառը թիվը, որի կոտորակային մասն ավելի մեծ է։ Օրինակ՝ 47/12 > 41/12, քանի որ 4 = 4 և 7/12 > 1/12